Gezocht: dwarskoppen

Wie zich dezer dagen op een bijeenkomst met grote beleggers als pensioenfondsen of verzekeraars onpopulair wil maken, moet het woord 'beurs' laten vallen. Aandelen zijn een scheldwoord geworden. Dat onderstreept een enquête van het vakblad IPE. De 117 gepolste institutionele beleggers verminderden opnieuw het percentage aandelen in hun beleggingsportefeuille, van 32 tot 25 procent. Twee derde van de ondervraagden zien in de gedecimeerde beurskoersen geen aanleiding om dat percentage weer op te krikken. De peiling illustreert in welke mate pensioenfondsen en verzekeraars, sinds jaar en dag de langetermijninvesteerders bij uitstek op de beurs, diezelfde beurs de rug toekeren. De Franse verzekeraar AXA belegt nog maar 4 procent van zijn portefeuille in aandelen. Bij de Belgische marktleider AG Insurance maken aandelen nog maar 1 procent van de portefeuille uit.

Die trend is niet nieuw. Grote beleggers hebben sinds de beurscrash van 2000 hun appetijt voor aandelen nooit teruggevonden. Ze stapten toen initieel over op staatspapier. Om vast te stellen dat het rendement op die obligaties erg minnetjes is. Het gevolg was een zoektocht naar extra rendement, die pensioenfondsen en verzekeraars bij herverpakte bedrijfskredieten en andere 'gestructureerde producten' met blitse letterwoorden bracht. Met het bekende desastreuze resultaat.

Na die mislukte zoektocht zijn beleggers weer bij nul aanbeland. Op de korte termijn verlies vermijden, is belangrijker dan op de lange termijn rendement genereren. Ze schuilen in 'risicoloze' alternatieven als cash en obligaties. Nochtans kun je je afvragen of die 'veilige' beleggingen wel risicoloos zijn. 'Een belegging in staatspapier biedt geen risicovrije rente, wel rentevrij risico', schamperde een strateeg eind vorig jaar. En zoals alle boutades bevat die uitspraak een grond van waarheid.

Feit is dat de totale risicoaversie grote schade aanricht op de economie. Gratis lunchen bestaan niet op de beurs: wie geen risico neemt, moet vrede nemen met een lagere return en dus lagere uitkeringen en gewaarborgde minimumrendementen voor verzekerden en gepensioneerden. AXA-topman Henri de Castries onderstreept dat door de exit van pensioenfondsen en verzekeraars het Europese bedrijfsleven bovendien minder risicokapitaal toegestopt krijgt en meer afhankelijk wordt van 'labielere' investeerders als hefboom- en staatsinvesteringsfondsen.

Het valt te hopen dat grote beleggers wat meer durf aan de dag leggen en de weg naar de beurs terugvinden. Dat lijkt gewaagd, nu de beurs door iedereen wordt uitgespuwd. Ze kunnen misschien de quote op pagina 17 van deze krant lezen. 'De essentie van een goede investering is dat de meeste mensen het er niet mee eens zijn.' Het was de kernboodschap van de succesvolle belegger John Maynard Keynes, die ook een legendarisch econoom was. Voor de beurs en voor de economie valt het te hopen dat