Tekort bij bijna een op twee pensioenfondsen

Liefst 107 van de 250 bedrijfs- en sectorpensioenfondsen in België sloten 2008 af met een tekort op de korte en/of de lange termijn. Dat blijkt uit de cijfers van de Commissie voor Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA). Op de korte termijn is er in totaal een tekort vastgesteld van 530 miljoen euro, dat de fondsen tegen eind 2009 moeten aanzuiveren, en op de lange termijn 1,39 miljard.

Dit betekent dat ongeveer 7 procent van de kortetermijnverplichtingen van de fondsen eind 2008 niet gedekt waren en 15 procent van de langetermijnverplichtingen.

De tekorten situeren zich dus vooral op het niveau van de langetermijnvoorzieningen, waarvan de berekening rekening houdt met welvaartsgroei, loonsverhogingen, inflatie,enz. Voor die tekorten krijgen de fondsen meer tijd om ze weg te werken. De toezichthouder benadrukt dat er geen liquiditeitsproblemen zijn en dat pensioenfondsen per definitie een langetermijnhorizon hanteren.

Voorzichtigere berekening

De tekorten zijn grotendeels te wijten aan de beursmalaise en de bevriezing van de kredietmarkten vorig jaar, waardoor respectievelijk aandelen en obligaties in de pensioenportefeuilles veel minder waard werden. Een andere reden is dat pensioenfondsen sinds 1 januari 2007 wettelijk verplicht zijn hun toekomstige pensioenverplichtingen op een voorzichtigere manier te berekenen. Sindsdien wordt er een onderscheid tussen korte- en langetermijnverplichtingen gemaakt om de rechten van de werknemers, de begunstigden van het pensioenfonds nog beter te beschermen.

Door de sociale bescherming, opgelegd door de wet Vandenbroucke, moeten werkgevers of andere inrichters van de pensioenfondsen op het einde van de rit eventuele tekorten bijpassen zodat het aanvullend pensioen voor de werknemers of andere begunstigden verzekerd is.

Dekkingsgraad
Die prudente berekening was de implementatie van een Europese richtlijn in de Belgische wetgeving. De gemiddelde dekkingsgraad, de verhouding tussen het vermogen en de verplichtingen van het pensioenfonds, daalde door de invoering van die nieuwe berekeningswijze in een jaar van 142,98 procent eind 2006 tot 129,71 procent eind 2007. De kredietcrisis verscherpte de ingezette daling van de gemiddelde dekkingsgraad van de pensioenfondsen in 2008 verder tot 104,30 procent.

De CBFA stuurde in december proactief een brief naar alle pensioenfondsen om erop aan te dringen tijdig in te grijpen. Uit een rondvraag bij een staal van de Belgische pensioenfondsen in het najaar bleek immers dat de dekkingsgraad door de malaise op de financiële markten fors gedaald was.

Daarom vond CBFA het niet opportuun te wachten tot de jaarlijkse rapportering (ten laatste eind juni van het daaropvolgende jaar) om tekorten aan te pakken. Tegen eind februari moesten de pensioenfondsen met tekorten zelf met een 'concreet en haalbaar' herstelplan naar de toezichthouder stappen. De meeste pensioenfondsen verteerden de nieuwe, proactieve aanpak van de CBFA goed en dienden een herstelplan in.

Herstelplannen
Toch zijn er ook uitzonderingen. Zo stelde CBFA op basis van de rapportering vast dat 11 pensioenfondsen nalieten een tekort te melden, daarvan hadden drie fondsen spontaan het tekort in een keer aangezuiverd na het indienen van de jaarrekening. Liefst 16 fondsen dienden nog geen formeel herstelplan in, waaronder ook enkele grote fondsen. Van de 91 ingediende herstelplannen keurde CBFA er reeds 45 goed.