Analyse Pensioenhervorming weer in het slop De 'zevenendertigste' voorzet om een publiek debat te beginnen over een hervorming van de pensioenen, is meteen weer afgeblokt. De 36ste poging - de nationale pensioenconferentie - gaat intussen door; ze heeft nog wel Enige kans op slagen want geen van de deelnemers laat er veel over los. Pieter Timmermans, de sociale topman van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) creëerde gisteren zijn jaarlijkse pre-vakantierel. Hij suggereerde om in de pensioenberekening voortaan rekening te houden met de gestegen levensverwachting. Dat doen verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen altijd voor de aanvullende pensioenen. Ons wettelijk pensioenstelsel doet dat niet; het is opgebouwd in de tijd toen de mensen gemiddeld maar 65 à 70 jaar werden, terwijl we nu opstomen naar een levensverwachting van 80 en 85 jaar. Dat betekent dat de gemiddelde gepensioneerde 10 à 15 jaar langer pensioenuitkeringen trekt. Dan kan het pensioenbedrag natuurlijk niet zo hoog zijn, als er ook niet langer gewerkt wordt.
In dezelfde logica ligt de opmerking dat wie zijn loopbaan een jaar onderbreekt, op het einde een jaar langer moet werken als hij evenveel pensioen wil hebben.
Als ze abstract worden geformuleerd, aanvaardt zowat iedereen die uitspraken. Bij alle sociale partners zijn er grote voorstanders te vinden van het Zweedse pensioenmodel dat al die elementen minutieus combineert en iedere werknemer de kans geeft op elk moment in zijn loopbaan per computer te berekenen welke pensioenrechten hij al heeft opgebouwd en hoelang hij nog moet werken als hij bedrag X als pensioen wil bereiken.
Bij ons kan geen hond dat voorspellen, omdat ons pensioenstelsel te ingewikkeld is, en omdat de relatie tussen werken en het pensioen dat men ontvangt hier totaal verstoord is. Vijf jaar langer werken levert nauwelijks meer pensioen op.
De meeste Europese landen hebben hun pensioensysteem aangepast tussen 1990 en 2000. Hier werd dat een aantal keren geprobeerd, en telkens mislukte het. Omdat de politiek niet durfde door te gaan en de sociale partners elkaar in de haren zaten. De voorzet die Pieter Timmermans gaf - de '37ste' - werd meteen weer gevat in antagonismen die elk verder gesprek onmogelijk maken.
Alle organisaties van werkgevers steunden zijn verklaringen, zij het dat de meeste het zachter formuleerden: het komt erop aan om veel mensen ertoe te brengen veel langer te werken, zeiden ze. Unizo voegde er terecht aan toe dat de werkgevers dan ook een ander personeelsbeleid moeten leren te voeren.
De vakbonden waren vernietigend over de verklaring van VBO-man Timmermans. Ze willen er niet over spreken. En daarmee is het debat weer afgeblazen. Zoals de afgelopen twintig jaar al talloze malen is gebeurd. ABVV-topman Rudy De Leeuw sprak van 'een cynisch voorstel'. De liberale vakbond ACLVB vertaalde het als een poging om de pensioenen te verlagen die al bij de laagste van Europa behoren. Dat de Belgen het minst lang werken van alle Europeanen, werd er niet bij gezegd. Het ACV 'bedankte' voor een 'tweede Generatiepact' dat enkel focust op de pensioenen en brugpensioenen en zei dat nu de nadruk moet worden gelegd op het aan het werk houden en aan het werk helpen van mensen.
De federale minister Marie Arena (PS) hield zich op de vlakte en zei dat de verhoging van de pensioenleeftijd niet aan de orde is.
Is daarmee uitgemaakt dat de noodzakelijke hervorming van de pensioenen die alle andere Europese landen al doorgevoerd hebben, helemaal mislukt is? Nog niet. Afgelopen jaar is de start van de Nationale Pensioenconferentie voorbereid. Binnenkort kan die echt beginnen. Daarin waren zaken als het Zweedse model wel bespreekbaar, binnenskamers toch. Er is een klein beetje hoop dat die conferentie misschien toch iets gaat opleveren: een goed teken is dat nog geen van de betrokkenen al uit de biecht heeft geklapt.
