Pensioenfondsen hebben de afgelopen twaalf maanden een deel van de koersstijgingen op de aandelenbeurs gemist, omdat ze hebben verzuimd aandelen bij te kopen. De meeste grote fondsen hebben op dit moment minder aandelen in portefeuille dan ze als strategisch doel hebben.
Dat betekent dat ze nu een lagere dekkingsgraad hebben dan wanneer ze aan hun eigen beleid hadden vastgehouden. Als de fondsen structureel minder risico blijven nemen, wordt het moeilijker om waardevaste pensioenen te betalen, of de premies moeten omhoog.
Volgens experts zijn de pensioenfondsen afwachtend geweest, omdat ze vanwege de lage dekkingsgraad weinig risico meer durfden of konden nemen. Bovendien was het begin dit jaar moeilijk om voor het aankopen van aandelen geld vrij te maken door bijvoorbeeld bedrijfsobligaties te verkopen. De koersen daarvan lagen onder druk en de verhandelbaarheid was slecht.
Doorgaans verkopen pensioenfondsen aandelen in stijgende markten en kopen ze bij tijdens een beursdaling. Zo blijven de gewichten voor aandelen, staatsobligaties en andere vermogenscategorieën in de buurt van de strategische doelen die zijn gesteld om bij een bepaalde hoogte van de premie waardevaste pensioenen te kunnen betalen. Sinds 2008 is dit beleid van 'rebalancing' goeddeels losgelaten.
Metaalfonds PMT heeft een streefpercentage van 28, maar zit nu op slechts 22%. BPF Bouw heeft als doel 32% van de portefeuille in aandelen te beleggen, maar zat aan het eind van het derde kwartaal op 28,5%. Begin 2008, toen de koersen nog hoog stonden, zaten veel fondsen juist op of boven hun strategische doel.
Lage dekkingsgraad
Ambtenarenfonds ABP bracht zijn doelgewicht voor aandelen begin dit jaar onder druk van de lage dekkingsgraad voor een jaar terug van 32% naar 29%. Metaalfonds PME verlaagde zijn norm voor in ieder geval één jaar, van 38% in 2008 naar 20%. Ook het zwaar geraakte Shell Pensioenfonds bracht zijn doelweging in aandelen begin dit jaar terug, van 55% naar 45%.
'We zien dat pensioenfondsen hun strategische risico iets hebben teruggebracht', stelt Arnold Jager van consultant Hewitt. 'Als er blijvend lagere risico's worden genomen, dan zal dit op termijn de rendementen drukken en de kosten voor de deelnemers verhogen.'
Renterisico verlaagd
Veel pensioenfondsen hebben bovendien ook hun renterisico verder verlaagd via de aankoop van derivaten. Dit verkleint de kans op een nieuwe terugval van de buffers bij een rentedaling, maar er wordt tegelijk minder geprofiteerd van een stijging van de rente.
De MSCI-wereldindex voor aandelen steeg in 2009 met ruim 25%. Staatsleningen brachten bijna niets op, bedrijfsobligaties 17%.
