Aandelengewicht Amonis en pensioenfonds van ING België stuk boven hun langetermijndoelstelling
De Belgische bedrijfspensioenfondsen kopen stilaan weer aandelen. Dat leert een rondvraag bij vier fondsen die naar vermogen een derde van de markt uitmaken. Maar de crisis laat sporen na. ‘Voor de crisis zagen we de statistische waarschijnlijkheid van een ramp, nu hebben we de ramp gevoeld’, klinkt het.
‘We bezitten vandaag een stuk meer aandelen dan ons streefdoel op lange termijn’, zegt Hugo Lasat, de gewezen topbankier van Dexia en nu de CEO van Amonis, het pensioenfonds van de zorgverleners. Aandelen maken 39 procent van de portefeuille uit, tegenover een streefgewicht van 33 procent op lange termijn. Een jaar geleden waren aandelen bij Amonis goed voor amper 30 procent.
Belangrijke nuance: Amonis is het enige pensioenfonds uit de top vijf dat geen grote geldschieter achter zich heeft om tekorten bij te passen. Amonis telt vooral zelfstandigen en beoefenaars van vrije beroepen onder zijn leden. Het pensioenfonds blijft wel voorzichtig met aandelen en bouwt een extra veiligheid in. Lasat: ‘We bouwen voortaan twee portefeuilles uit: een die belegt met een langetermijnhorizon (risicovoller) en een gebaseerd op de geldstromen (uitkeringen en bijdrages).’
Het bedrijfspensioenfonds van ING België koopt aandelen, maar niet overhaast. ‘Enkele weken geleden trokken we het aandelengewicht op tot 37 procent van de portefeuille’, verklaart Philippe Dembour, voorzitter van het investeringscomité. ‘Dat is boven het streefgewicht van 35 procent op lange termijn.’ Aandelen in het ING-fonds waren de voorbije twee jaar meestal ‘lichtjes onderwogen’.
HERBALANCERING
Het pensioenfonds van KBC en de pensioenfondsen van de energiesector stellen zich voorzichtiger op met aandelen. ‘In de tweede helft van 2008 en begin 2009 koos de raad van bestuur er bewust voor niet te herbalanceren’, stelt Edwin Meysmans, bestuurder-directeur van het pensioenfonds. ‘In 2006 legden we de strategische verdeling voor de portefeuille vast voor de volgende drie jaar (50% aandelen, 40% obligaties, 10% vastgoed). In de loop van 2009 beperkten we echter de aandelenpositie, die door het herstel van de beurzen opnieuw was toegenomen, tot 40 procent.’ De pensioenfondsen bepalen traditioneel om de zoveel jaar het ideale streefgewicht voor activa in de portefeuille in functie van hun verplichtingen (in het jargon Asset Liability Management of ALM-studie).
Van ‘herbalancering’, ofwel het weer op peil brengen van het gewicht van aandelen in de portefeuille, was ook bij de beheerder van de grootste pensioenpot van België tot nog toe geen sprake. ‘Bedrijven zijn door de crisis veel gevoeliger geworden voor risico’s’, verklaart Hervé Noël, bestuurder van de pensioenfondsen voor de energiesector die samen 1,3 miljard euro beheren. ‘Voor de crisis zagen werkgevers de statistische waarschijnlijkheid van een rampscenario, nu hebben ze de ramp gevoeld in de cijfers. Daarom beslissen de verschillende werkgevers of sponsors in de energiesector vanaf 1 januari elk apart over het risico dat ze willen nemen, voordien werd dat nog centraal beslist.’
dekkingsgraad
Heel wat bedrijven moesten vorig jaar bijstorten omdat de dekkingsgraad van hun pensioenfondsen, de verhouding van het vermogen tot de verplichtingen, onder 100 procent was gezakt. Volgens de financieeltoezichthouder CBFA slaagde het gros van de Belgische pensioenfondsen erin 2009 af te sluiten met een dekkingsgraad boven 100 procent. Zo ook bij het pensioenfonds van KBC, dat het jaar afsluit met een dekkingsgraad van ‘110 procent of meer’. Ook Amonis en het pensioenfonds van ING zitten boven 100 procent. Bij de pensioenfondsen van de energiesector is de informatie niet publiek. Noël spreekt wel over een positieve evolutie.
Meysmans: ‘De dekkingsgraad viel eind 2008 terug tot 99 procent, tegen 140 procent bij de ALM-studie in 2006. De ruime buffer die ons toeliet wat meer risico te nemen was volledig weg. Daarnaast was de situatie van onze sponsor KBC door de financiële crisis drastisch gewijzigd.’ KBC moest, net als veel andere banken, tijdens de crisis steun zoeken bij de overheid.
De pensioenfondsen van de Belgische energieleveranciers hadden nog een andere reden om niet massaal aandelenposities op te bouwen. ‘We hebben beslist niet te herbalanceren omdat we niet zeker wisten welke richting de markt zou uitgaan. Het grootste deel van onze fondsen is gesloten. Dat betekent dat we vooral geld uitkeren en dat we sowieso stilaan het risico moesten afbouwen. Door de crisis kwam dat proces in een stroomversnelling’, zegt Noël. Ondanks de beurshausse zakte het aandelengewicht in de sectorportefeuille van 43 tot 30 procent.
‘Voor de crisis geloofden we in een strategie voor de lange termijn’, vervolgt Noël. ‘De boot bleef steeds, ook in stormweer, dezelfde richting uit varen. Vandaag weten we dat we meer aandacht moeten besteden aan macro-economische evoluties en de vorming van zeepbellen op de financiële markten. We moeten meer tactisch denken en inspelen op de markten.’
wantrouwen
Dembour weigert daarentegen in te spelen op de kortetermijnvisie van de markten. ‘Pensioenfondsen moeten aandeelhouders en bedrijfsleiders die op korte termijn denken wantrouwen’, stelt Dembour. ‘We houden uiteraard de vinger aan de pols van de markten, maar pensioenfondsen moeten langetermijnbeleggers blijven.’
‘Bedrijfsleiders moeten zich niet laten doen door de tirannie van de markt’, vervolgt Philippe Dembour. ‘Bij grote bedrijven die de komende vijf jaar een rendement op het eigen vermogen van 20 à 25 procent beloven, voel ik mij niet op mijn gemak. Dat impliceert dat bedrijven veel risico moeten nemen, wat schadelijk kan zijn voor de aandeelhouders. We hebben het voorbije anderhalf jaar de resultaten van overdrijvingen gezien. We moeten investeren in ondernemingen met redelijke en duurzame doelstellingen. De markt is niet gewend dat te horen, want het gaat anders altijd over de optimalisering van de rendabiliteit op korte termijn.’
Hervé Noël slikte nog een teleurstelling tijdens de beurscrash. ‘Ik heb vastgesteld dat diversificatie van de portefeuille tot weinig heeft gediend in deze crisis, al blijft diversificatie natuurlijk aanbevolen.’ De daling van alle activaklassen in 2008 was ongezien.
‘Bij de herziening van de samenstelling van de portefeuille in 2010 zal dan ook meer aandacht besteed worden aan de samenhang tussen de verschillende activaklassen en wellicht ook aan alternatieve investeringen’, besluit Edwin Meysmans.
