Wat is een pensioen? En hoe voorkom ik een pensioengat? Alles wat u moet weten over pensioenen in een paar vragen.
Wat is een pensioen?
Pensioen is uitgesteld inkomen waarvoor u tijdens een werkzame periode hebt gespaard of waarvoor u zich heeft verzekerd. Met een pensioen zorg je dat je inkomen op peil blijft als je gestopt bent met werken. Vanaf uw 65e krijgt u nu AOW. Dit bedrag kunt u met uw pensioen aanvullen, zodat uw levensstandaard hetzelfde kan blijven. Het oudedagspensioen is de laatste tijd echter veel in het nieuws: door de vergrijzing is het te duur. Wellicht zal de pensioenleeftijd in de toekomst voor velen niet bij 65 maar bij 67 liggen.
Het pensioen in Nederland is een zogenaamd driepijlerstelsel.
De eerste pijler is een basispensioen, door de staat geregeld en gefinancierd door middel van een omslagstelsel (in Nederland de AOW). Deze pijler heeft als doel ten minste een basisvoorziening te scheppen waarmee armoede onder ouderen wordt voorkomen.
De tweede pijler bestaat uit pensioenrechten die werknemers tijdens hun werkzame leven opbouwen. De premie wordt betaald door werknemer en werkgever samen. Pensioen is een secundaire arbeidsvoorwaarde (uitgesteld loon, aanvullend op de AOW). Pensioen in de tweede pijler wordt dus altijd opgebouwd in de relatie werkgever-werknemer.
De tweede pijler wordt gefinancierd door een kapitaaldekkingsstelsel of - veel minder vaak - een omslagstelsel, of een combinatie van beide. Bij een kapitaaldekkingsstelsel bouwt een werknemer zijn eigen 'spaarpot' op, waaruit later het pensioen wordt uitgekeerd.
Het doel van de tweede pijler is om, samen met de eerste pijler, een redelijk inkomen te geven aan ouderen dat is gerelateerd aan het gedurende het werkzame leven genoten salaris. In Nederland is dat meestal 70% van het gemiddeld verdiende salaris (middelloonsysteem). Die 70% wordt behaald door de AOW en het zelf opgebouwde pensioen bij elkaar op te tellen.
De derde pijler is vrijwillig, zoals lijfrente, levensverzekeringen, spaargeld en inkomsten uit eigen vermogen. De producten in deze pijler zijn geschikt voor reparatie van pensioenbreuken en -gaten. Deze ontstaan bijvoorbeeld door het veranderen van baan, verblijf in het buitenland of niet deelnemen aan het arbeidsproces. Zelfstandigen en ondernemers zijn volledig aangewezen op pensioenopbouw in de derde pijler.
Wanneer regel ik mijn pensioen?
De beste leeftijd om u pensioen te regelen is tussen de 25 en 50 jaar. Lang voor u met pensioen gaat moet u dus al over uw pensioenwensen nadenken. Zo het u de tijd om de middelen op te brengen voor een zorgeloze oude dag. Bedenk daar bij: hoe eerder u begint, hoe goedkoper het is. Bovendien hebt u meer mogelijkheden om gebruik te maken van fiscale mogelijkheden.
Wat is een pensioengat?
Als maatstaf voor een goed pensioen wordt 70% van het laatst verdiende inkomen (eindloon regeling) of gemiddelde inkomen (middelloon regeling) genomen. De eindloon regeling is veel aantrekkelijker dan een middelloon regeling, want uw gemiddelde loon zal nagenoeg altijd lager liggen dan het loon dat u verdient op oudere leeftijd.
Een pensioentekort kan bijvoorbeeld onstaan wanneer u:
één of meerdere keren van werkgever wisselt
parttime werkt
langer dan een jaar in het buitenland woont
geen pensioen via de werkgever opbouwt
een leaseauto rijdt, ploegendienst toeslag of winstdeling ontvangt
tweeverdiener bent
Bijna iedereen loopt dus kans te weinig pensioen op te bouwen.
Moet ik er wat aan doen?
Als je minder dan 70% opbouwt is er in de regel sprake van een pensioengat of een pensioenbreuk. Dat wil echter niet zeggen dat je direct actie moet ondernemen: wellicht heb je nog een eigen vermogen of bent u van plan om je huis te verkopen tegen de tijd dat u stopt met werken. Zet op een rij waaruit je oudedagspensioen bestaat. Hoe hoog is het? En: wat verwacht u tegen die tijd nodig te hebben? Laat je dus niet zomaar een 'gat' aanpraten.
Wat doet mijn werkgever?
Bijna alle werkgevers hebben een pensioenregeling voor hun werknemers. Die pensioenen worden beheerd door een onafhankelijk pensioenfonds of door een verzekeraar. U betaalt de premies samen met je werkgever: een deel betaalt hij, een ander deel houdt hij in van je loon. Jaarlijks krijgt u een overzicht van de opgebouwde pensioenrechten.
Sommige werkgevers bieden de mogelijk op individuele basis een penisoen bij een verzekeringsmaatschappij onder te brengen. De werkgever en werknemer storten dan maandelijks een overeengekomen bedrag. De stortingen vallen wel onder de pensioenwetgeving, daarom is het niet mogelijk om tussentijds geld op te nemen. De meeste bedrijven hebben echter een collectieve pensioenregeling. Hoeveel pensioen je uiteindelijk krijgt is afhankelijk van welke pensioenvorm gekozen is.
Wat als ik geen (toereikende) pensioenvoorziening via de werkgever heb?
Zo'n 8% van de werknemers heeft geen pensioenvoorziening via de werkgever. Ook zelfstandigen hebben geen werkgeverspensioen. U kunt uw eigen pensioen dan aanvullen door een oudedagsreserve te sparen of een lijfrenteverzekering af te sluiten. Als je via de AOW en je werkgeverspensioen samen te weinig pensioen opbouwt, kun je de premie voor een eigen pensioenvoorziening van de belasting aftrekken. Lees hier meer over de verschillende manieren waarop je je pensioen kunt aanvullen.
Waar moet ik op letten bij mijn pensioenopbouw?
Variabele inkomensbestanddelen, zoals de bijtelling voor een leaseauto, winstdeling of een bonus, mogen niet worden meegenomen worden in het pensioengevend salaris.
Als u van baan wisselt, wordt soms de indexering van uw pensioenreserveringen bij het pensioenfonds van de oude werkgever gestopt. Soms wordt alle (beleggings)winst van de resterende tijd onthouden. Dat kan een fors gat opleveren.
De meeste werkgeverspensioenen gaan uit van een kostwinnerssituatie: u verdient geld en je hebt een niet werkende partner. Bij de opbouw van je werkgeverspensioen wordt meestal uitgegaan van de volgende eenvoudige som: AOW + werkgeverspensioen = 70% van je middelloon of van je eindloon. Ben je tweeverdiener of alleenstaand, dan heb je een andere AOW uitkering, met negatieve gevolgen voor je pensioen.
Welke pensioenvormen zijn er?
Uw pensioen is afhankelijk van het aantal jaren dat u voor een werkgever hebt gewerkt en het salaris dat u verdiende. Maar wat u uiteindelijk krijgt is afhankelijk van de pensioenvorm.
Eindloonregeling
De hoogte van je pensioen hangt af van de hoogte van je laatst verdiende salaris. Er wordt net gedaan alsof je dat salaris altijd verdiend hebt en daarvoor ook altijd pensioenpremie hebt betaald. Deze regeling is heel gunstig voor werknemers, maar duur voor de pensioenfondsen. De fondsen bouwen jaren lang te weinig op en weten pas op het laatste moment hoeveel pensioen ze moeten uitkeren.
Middelloonregeling
De hoogte van je pensioen wordt bepaald door je jaarlijkse inleg. Elk jaar spaar je samen met je werkgever 1,75 tot 2,00% van je pensioen. Aan het eind van je loopbaan is je pensioen dus gebaseerd op je gemiddelde salaris gedurende je loopbaan. Voor de meeste werknemers is dit een prima regeling, al is de eindloonregeling natuurlijk gunstiger: aan het eind van je carriere verdien je meer dan in het begin.
Beschikbare premieregeling
Bij deze vorm wordt er geen toezegging gedaan over de hoogte van je pensioen. Elk jaar storten je werkgever en jijzelf premies. Aan het einde van de looptijd kijk je wat je daarvoor aan jaarlijkse pensioenuitkering kan krijgen. Een groot nadeel van deze regeling is dat er geen waardevast element is, je weet niet wat je aan het einde van de looptijd zal hebben. Dit geldt ook voor eventuelde nabestaanden als de verzekerde overlijdt voor de pensioendatum.
Beperkte eindloonregeling
Hierbij is er een afspraak waarbij de salarisstijgingen van bijvoorbeeld de laatste 5 jaar niet meer worden meegenomen in de hoogte van het werkgeverspensioen.
Combinatie van eindloon- en beschikbare premieregeling
Deze combinatieregeling geldt vaak voor de best betaalde werknemers van een instelling of bedrijf. De opbouw van het pensioen loopt tot een bepaald vooraf afgesproken salaris volgens de eindloon regeling. Boven dat salaris worden stortingen gedaan volgens het principe van de beschikbare premieregeling.
