2009 is een gemist jaar voor de afslanking van de federale overheid. De beloofde besparing op loonkredieten met 2,9% werd uiteindelijk een stijging met bijna 1%. En dat in een jaar waarin 2.000 ambtenaren op pensioen gingen. Ondanks alle liberale retoriek werden ze bijna allemaal vervangen. N-VA-Kamerlid Ben Weyts roept de regering op om het overheidsapparaat af te slanken op basis van een visie op de overheidstaken. Voor de ene taak moet het aantal ambtenaren behouden blijven of zelfs stijgen, voor andere taken kan het ongetwijfeld met veel minder. Daaraan moeten maatregelen gekoppeld worden om de opgelegde doelstellingen ook effectief te kunnen afdwingen.
?Het regeringsbeleid inzake overheidsefficiëntie is het verhaal van de dikkerd die iedereen op dieet zet. Zelf beweert hij ook zwaar te gaan diëten, maar hij wordt alsmaar dikker omdat hij heimelijk in de snoepkast zit,? zegt het Beerselse Kamerlid. ?Als de federale overheid niet écht gaat afslanken en zich blijft volproppen met belastinggeld, dan dreigt ze te bezwijken aan zwaarlijvigheid.?
De regering mist volgens Ben Weyts unieke kansen: ?Iedereen is het er over eens dat de overheid efficiënter moet worden. De overheid leeft boven zijn stand. Daarnaast is er de desastreuze budgettaire toestand. Dan moet de staat toch eerst bij zichzelf ingrijpen?? Eigenlijk is het nog een geluk bij een ongeluk, want binnen dit en vijf jaar gaan 14.536 of 18% van de federale ambtenaren op pensioen. In 2009 alleen al 2.000. Een uitgelezen kans voor de federale regering om een ingrijpende efficiëntieoefening door te voeren, zonder één ontslag.
Aanvankelijk werden er grote ambities gelanceerd, maar uiteindelijk hield de regering het bij de begrotingsopmaak voor 2009 bij een besparing op de loonkredieten van 0,9%. Weyts ontdekte evenwel dat die beloofde besparing, via een begrotingsaanpassing in april dit jaar, stilzwijgend werd gewijzigd in een stijging met 0,9%. Vooral de liberale ministers zagen hun loonkredieten bijgestuurd (FOD Binnenlandse Zaken +6,5% en Buitenlandse Zaken +3,2%).
In reactie op deze evolutie kondigde toenmalig minister van Ambtenarenzaken Vanackere aan dat hij bovenop de beloofde 0,9% nog eens 2% extra van de loonkredieten voor 2009 zou bevriezen. Op basis van de laatste aanpassing van de begroting 2009 die verleden week door het parlement werd gejaagd, besluit Weyts dat er echter ook van die belofte niets in huis is gekomen. In plaats van een daling met 2,9% was er in 2009 een stijging van de loonkredieten met bijna 1%. Bij de laatste begrotingsaanpassing vorige week zorgde men zelfs nog voor een stijging van de personeelskredieten met 2,5 miljoen euro. Als cynische kers op taart, zeg maar.
In euro uitgedrukt bedraagt de kloof tussen de beloofde overheid (-2,9%) en de werkelijke overheid (+0,9 %) maar liefst 234 miljoen euro. Opnieuw blijken vooral bij eerder ?liberale? departementen als Buitenlandse Zaken (+0,7% i.p.v. -4,3%), Binnenlandse Zaken (+9,2% i.p.v. +0%) en de Federale Politie (+0,6% i.p.v. -5,4%) de grootste kloof te vertonen tussen beloofd personeelsbeleid en werkelijk personeelsbeleid.
De toename van de loonkredieten is niet zozeer te wijten aan een stijging van het aantal ambtenaren zelf. Al ontdekte Weyts wel dat er op één jaar tijd welgeteld 74 federale ambtenaren minder zijn. Nochtans vertrokken dit jaar 2.000 ambtenaren met pensioen? De verklaring voor de stijgende personeelskredieten ligt enerzijds in het feit dat te veel gepensioneerden worden vervangen door nieuwe ambtenaren en anderzijds het feit dat het ambtenarenapparaat steeds ouder wordt en dus meer kost, o.a. aan anciënniteitpremies. Volgens de N-VA?er moet de federale regering vooral de waarheid vertellen, in plaats van de mensen iets wijs te maken. Maar ze moet vooral ook ingrijpen. Niet door in het wilde weg besparingspercentages te decreteren maar door het overheidsapparaat af te slanken op basis van een visie op de overheidstaken. Voor de ene taak moet het aantal ambtenaren behouden blijven of zelfs stijgen, voor andere taken kan het met veel minder. Daaraan wil Weyts ook betere instrumenten gekoppeld zien om de opgelegde verminderingen te kunnen afdwingen, bijvoorbeeld door in te grijpen op het loon van de leidende ambtenaren wanneer ze de doelstellingen niet halen.
