Loonmatiging, langer werken en een harmonisering van de pensioenstelsels zijn nodig om onze welvaart te handhaven, vinden Caroline Ven en Niko Gobbin.
Het is niet iedereen gegeven dat de President van Europa zijn of haar boekvoorstelling bijwoont. Die eer viel Caroline Ven en Niko Gobbin wel te beurt voor hun boek De Welvaartsval. Ven, momenteel kabinetschef bij premier Leterme, werkte voordien op het kabinet van HermanVan Rompuy. Niko Gobbin is adjunct-directeur van Ceder, de studiedienst van CD&V.
‘We moeten de komende jaren onze economische groei verdubbelen, anders is ons sociaal-economisch model niet houdbaar', zei Van Rompuy bij de boekvoorstelling. Hij gaf meteen toe dat de recepten die in het boek aan bod komen voor een modernere economie nog niet toegepast worden. ‘We hebben eerst alles moeten inzetten om de crisis te bestrijden, maar vanaf 2011 hebben we geen excuus meer.' Hij gaat in de loop van volgend jaar de lidstaten ervan proberen te overtuigen om een groter engagement op te nemen om van Europa een competitieve economie te maken.
Ven en Gobbin laten er geen twijfel over bestaan dat er dringend iets moet gebeuren om ons sociaal-economisch model te handhaven. ‘Tot in de jaren zestig kenden we een almaar toenemende welvaart', zegt Ven. ‘Maar die toename is sindsdien verminderd en de voorbije jaren hebben we zelfs af te rekenen met een welvaartsverlies. De vraag is of we terug kunnen naar het oude groeipeil.'
De welvaartsval bestaat ook voor elk individu. ‘Wie niet werkt, of hij nu met pensioen is of ziek wordt, haalt bruto nooit meer dan de helft van wat hij had toen hij werkte', zegt Gobbin. ‘Het is niet voor niets dat slecht vier procent van de werkenden onder de armoedegrens leeft, maar bijvoorbeeld een vijfde van de gepensioneerden en zelfs meer dan een kwart van de 75-plussers.'
De welvaartsval zit ook ingebakken in ons socialezekerheidssyteem. ‘Dat is opgebouwd na de Tweede Wereldoorlog, in een tijdperk dat enkel de man de kostwinner was en dat elke volgende generatie meer mensen aan de slag gingen. Een repartitiesysteem, waarbij de werkende generatie het pensioen betaalt voor de vorige, was dan ook de logica zelve. Maar nu is de situatie helemaal anders. Vroeger werkte een gemiddelde Belg twee derde van zijn leven. Nu is dat nog maar de helft.'
Het duo merkt op dat de factor arbeid meer is gaan bijdragen tot de economisch groei tegenover bijvoorbeeld de jaren tachtig toen grote sprongen in automatisering gemaakt werden. Een aanhoudende loonmatiging is dan ook een van de recepten waarvoor het duo pleit. Maar daarbij moet volgens hen verder gekeken worden dan de loonevolutie in de buurlanden, en vooral naar de eigen productiviteit. Ze houden ook het zoveelste pleidooi om de mensen langer aan de slag te houden. ‘Ik vind het al heel moedig dat de regering in deze crisistijd het brugpensioen niet opnieuw soepeler gemaakt heeft, integendeel zelfs', zegt Ven.
Het socialezekerheidsstelstel en de pensioenstelsels moeten volgens de twee ook meer naar elkaar toegroeien. ‘De ambtenarenlonen zijn nu meer marktconform dan vroeger, dus het argument dat die pensioenen uitgesteld loon zijn, gaat niet echt meer op. Men zou bijvoorbeeld voor nieuwe ambtenaren het hogere pensioen alleen kunnen handhaven als ze daarvoor een hogere persoonlijke bijdrage willen betalen.' We moeten ook geen welvaart verdelen die er niet is. Daarom vindt het duo dat ook in de gezondheidszorg ernstige keuzes moeten gemaakt worden en de onbeperkte en gratis toegang tot geneesmiddelen en behandelingen geen automatisme is. Ze stellen ook de vraag of ons systeem van dienstencheques zo royaal moet zijn als het vandaag is.
Caroline Ven en Niko Gobbin, ‘De Welvaartsval', Pelckmans, 172 blz., 19,95 euro, ISBN 978 90 289 5602 5
