Iemand de jongste tijd nog iets gehoord over de vergrijzing? Nu de economische crisis hard toeslaat en dat de komende maanden lijkt te zullen blijven doen, is het thema naar de achtergrond verzeild. In de begroting worden diepe gaten geslagen door de tegenvallende conjunctuur. De roep om dringende maatregelen die de economie stimuleren, klinkt luid en klaar. Maar die kosten veel geld. Geld dat er niet is en dat dus moet worden geleend. En wat we nu lenen, moeten wij, of onze kinderen en kleinkinderen, later terugbetalen. Dat kost dus, of we dat nu prettig vinden of niet, toekomstige groei en welvaart.
Tegen die achtergrond is het nuttig om te bedenken dat wij in Vlaanderen en België Europees gezien de laagste wettelijke pensioenen hebben. Een studie van het academische consortium Covive drukt ons vandaag nog eens op de cijfers. Een gemiddeld pensioen bij ons bedraagt maar goed de helft van een gemiddeld inkomen, terwijl dat in de ons omringende landen minstens twee derde tot zelfs ruim vier vijfde is. Die realiteit wordt aan het oog onttrokken door de vele senioren die er kennelijk een onbezorgde en welvarende levensstijl op na houden. Die is hen overigens van harte gegund. Maar daarnaast is er een veel te grote groep die, met alleen een klein pensioentje, niet uit de armoede kan blijven. In Vlaanderen gaat het om bijna een derde van de ouderen, dubbel zoveel als het Europese gemiddelde.
Wat leert ons dit? Gelukkig zijn veel landgenoten zo vooruitziend geweest om zelf een bijkomend appeltje voor de dorst op te bouwen, beseffend dat het wettelijk pensioen geen vetpot zou worden. Goed voor hen. Maar deze situatie is een bron van ongelijkheid: wie door ziekte, een echtscheiding of een onvrijwillig vervroegd einde aan zijn of haar loopbaan onvoldoende de kans heeft gehad om een buffer op te bouwen, belandt bijna fataal in de armoede.
Nu de psychologische impact van de crisis zo'n grote rol speelt, is het belangrijk om de juiste signalen te geven. Als een groeiende groep van de bevolking vreest dat haar pensioen ruim onvoldoende zal zijn om vlotjes van te leven, dan zal de neiging om te sparen en op te potten nog toenemen. Meer sparen, hoe lovenswaardig ook, betekent tegelijk: minder uitgeven. En dat is slecht voor de economie.
Als onze politieke leiders, drijvend in hun kleine vlotje op de wilde wereldzee, prioriteiten moeten vastleggen, dan is dit een hele belangrijke: versterk het vertrouwen in het wettelijk pensioen en bevorder de opbouw van bijkomende pensioenen. Dat is veel beter dan nu de schuld te laten oplopen om de onmiddellijke noden te lenigen. Want hoe dieper de staat in het rood zakt, hoe minder wij allen vertrouwen hebben in de toekomst. Eerder dan geld in de economie te pompen dat ze niet heeft, moet de overheid er alles aan doen om dat vertrouwen weer te doen groeien.
