Groenboek! Witboek! Groenboek! Michel Daerden is duidelijk niet gehaast om knopen door te hakken in de pensioenproblematiek. Dronkenmanspraat of niet, zijn woorden zijn niet van aard om de bevolking gerust te stellen over de toekomst van de pensioenen. Niet dat er gevaar is dat de pensioenkassen ooit over kop gaan. Als het geld op is, krijgen we gewoon minder pensioen. Zo simpel is dat. Wie zich niet aanpast, wordt aangepast.
De analyse over de pensioenproblematiek waarvan de lallende minister over enkele maanden hoopt te bevallen, is nochtans uiterst eenvoudig. En bovendien, ze is al jarenlang bekend. Aan wettelijke pensioenen wordt er jaarlijks in België ongeveer 31 miljard euro uitbetaald. Dat valt steeds moeilijker vol te houden. De uitgaven lopen op omdat nu de boom aan baby’s die na de oorlog geboren werd, met pensioen gaat. Bovendien hebben ze het geluk (of het ongeluk, een minister van pensioenen zou voor minder boven zijn theewater geraken) steeds langer te leven. De vergrijzing zorgt er tegelijkertijd voor dat de groep jonge actieven die moet opdraaien voor de bijdragen, steeds kleiner wordt.
De rekening is vlug gemaakt. Te meer omdat in het Belgische omslagstelsel de huidige actieven de pensioenen van de huidige gepensioneerden financieren. Wettelijke pensioenreserves waarbij iedereen spaart voor zijn later pensioen zijn er niet. De reserves die enkele decennia geleden nog bestonden, zijn beetje bij beetje opgegeten door bijkomende pensioenvoorzieningen.
Met de 31 miljard euro in kas, kan je niet veel kanten uit. Ofwel verdelen we dat geld onder meer mensen en krijgt iedereen wat minder. Ofwel behouden we de pensioenuitkeringen maar betaalt iedereen meer bijdragen. Maar pensioenuitkeringen korten in een land waar ze gemiddeld al lager liggen dan elders, is niet evident. En de bijdragen verhogen in een land met vrijwel de hoogste parafiscale druk ter wereld, evenmin.
Mission impossible dus. Tenzij men gaat sleutelen aan andere parameters in de vergelijking die tot nog toe onaangeroerd bleven. Als we toch allemaal 20 jaar langer leven dan onze grootouders, is het dan niet de logica zelve dat we wat langer werken, of op zijn minst minder vroeg stoppen? Dan verminder je de pensioenuitgaven en wakker je de bijdragen aan. Het ei van Columbus. Maar dat is blijkbaar een heilig huisje. Net als andere anomalieën in het huidige wettelijke stelsel, zoals ambtenaren die drie kwart van hun vroeger loon behouden terwijl werknemers op de helft of minder terugvallen, om van de zelfstandigen nog niet te gewagen.
Jerry van Waterschoot is actief in economie en journalistiek. Hij schrijft onder meer voor De Staatscourant (Den Haag) en is secretaris-generaal van de European League for Economic Cooperation. Hij was hoofdredacteur van De Financiel-Economische Tijd en van Financiële Berichten (ING België).
