De staat faalt. Wat nu?

De werkgevers luidden deze week de alarmklok. Als er niets gebeurt, dreigen onze pensioenen onbetaalbaar te worden. Maar eigenlijk is dat maar het topje van de ijsberg. Heel de vergrijzingsproblematiek komt op ons af, terwijl we er niet klaar voor zijn. De strategie om begrotingsoverschotten op te bouwen, heeft gefaald. Er is geen spaarpotje om de toekomstige kosten van de vergrijzing op te vangen.

Weinigen geven het failliet van de uitgestippelde strategie al openlijk toe. Officieel blijft het ook de lijn van de Vergrijzingscommissie om overschotten op te bouwen, maar in de coulissen wordt toegegeven dat het een doodlopend straatje is. Er bestaat in onze maatschappij geen consensus om daarvan de moeder aller prioriteiten te maken, want er zijn zoveel andere: het wegwerken van de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg, het aanpakken van de hoge fiscale druk.

Hoe moet het dan verder? Ook al lukt het in de praktijk niet, officieel blijft men vasthouden aan het discours dat er begrotingsoverschotten moeten worden opgebouwd. Daarnaast wordt steeds maar gezegd dat meer mensen langer aan het werk moeten worden gezet, maar ook daar komt in de praktijk weinig van.

De reden voor dit struisvogelsyndroom is simpel: er is geen plan B. Niemand die eigenlijk weet hoe het verder moet. Volgens de Vergrijzingscommissie loopt het misschien allemaal niet zo'n vaart. Als er maar genoeg migranten aan de slag gaan in België, kan het vanzelf wel goed komen. Het is een gok, maar wel een gevaarlijke, want wat als het niet vanzelf goed komt?

De man in de straat, die lijkt er alvast vanuit te gaan dat hij voor zijn oude dag best niet te veel rekent op de staat. Wie kan, doet zelf aan pensioensparen. Wie kan, sluit zelf een hospitalisatieverzekering af. Steeds meer neemt de markt het over. Die trend is al jaren bezig, en zal alleen maar sterker worden, als de kosten van de vergrijzing zwaarder gaan wegen op onze welvaart.

De vraag is waarheen ons dat leidt? De hospitalisatieverzekering is misschien een goed voorbeeld. Wie grote gezondheidsrisico's loopt, moet veel betalen om zich te verzekeren. Niet iedereen kan zich dat veroorloven. Door het falen van de staat evolueren we naar een struggle of the fittest, en komen we uiteindelijk uit bij een asociaal socialezekerheidssysteem. Ieder voor zich.

Hier en daar wordt wel gezegd dat de markt efficiënter zal werken dan de overheid, maar ook daar kunnen vraagtekens bij worden geplaatst. Het is berekend dat de factuur van de Amerikaanse gezondheidszorgen, die grotendeels een privézaak zijn, hoger uitkomt dan de factuur in de Rijnlanden.

Het is de hoogste tijd dat men zich gaat beraden over hoe het nu verder moet. Misschien dat de staat niet sterk genoeg is om zelf de vergrijzing op te vangen, maar dan hebben we wel een sterke staat nodig om de markt te reguleren.